Azərbaycanda xarici investisiyalı MMC-lərin yaradılması və qeydiyyatı

Ümumi

Xarici sərmayənin əhəmiyyəti

Respublika iqtisadiyyatının inkişafında və sərmayənin ölkəyə cəlb edilməsində xarici investisiyalı müəssisələrin, o cümlədən xarici investisiyalı məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin yaradılması mühüm rol oynayır. Bu həm respublika, həm də xarici investorlar üçün əhəmiyyətli perspektivlər və üstünlüklər açır. Xarici şirkətlərin qeydiyyatını proseduralarının sadələşdirilməsi investisiyanın cəlbinə əhəmiyyətli təsir edir. Xarici investisiyalı müəssisənin, o cümlədən xarici investisiyalı MMC-lərin qeydiyyatı və sonrakı fəaliyyəti ölkə üçün yeni maliyyə mənbələri deməkdir. Bu həm də:

• iqtisadiyyatın müxtəlif sektorlarına vəsaitlərin qoyuluşunu artırır;
• həmin sahələri inkişaf etdirir;
• yeni iş yerlərinin açılmasına kömək edir.

Azərbaycanda müəssisənin yaradılması və qeydiyyatı “Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı və dövlət reyestri haqqında” AR qanunu ilə tənzimlənir. Bu qanunun müddəaları xarici investisiyalı MMC-lərin qeydiyyatı prosedurana da aiddir.

Xarici investisiyalı məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin yaradılması

Xarici şirkətlərin qeydiyyatı üçün dövlət qeydiyyatını aparan quruma – Azərbaycan Respublikasının İqtisadiyyat Nazirliyi Yanında Dövlət Vergi Xidməti orqanlarına ərizə ilə müraciət edilir. Amma qeydiyyata qədər bir sıra prosedur qaydalara əməl edilməlidir. İlk növbədə, xarici investisiyalı məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin yaradılması üçün, o, təsis edilməli və onun nizamnaməsi hazırlanmalıdır (AR Mülki Məcəlləsi, maddə 45.1). Təsisçi qismində bir yaxud bir neçə fiziki və ya hüquqi şəxs çıxış edə bilər. Nizamnamə təsis yığıncağında qəbul edilir, təsisçilər tərəfindən təsdiq edilərək xarici şirkətlərin qeydiyyatı üçün qeydiyyat orqanına təqdim edilir.

Ümumiyyətlə, Azərbaycanda şirkət yaradılması (həm də MMC-lərin) ardıcıllığı həm yerli, həm də xarici investisiyalı kommersiya qurumları üçün, demək olar ki, eynidir. Xarici investisiyalı MMC-lərin qeydiyyatı üçün aşağıdakı addımları atmaq lazımdır:

• təsis yığıncağının keçirilməsi və təsis müqaviləsinin hazırlanması (əgər xarici şirkətlərin qeydiyyatı sənədləri bir təsisçi tərəfindən aparılırsa –cəmiyyətin yaradılması haqqında qərarın qəbulu;
• nizamnamə kapitalının məbləği və formalaşma üsulunun müəyyən edilməsi;
• nizamnamənin hazırlanması;
• idarəetmə ilə bağlı qərarların qəbulu.
• xarici investisiyalı MMC-lərin qeydiyyatı üçün sənədlərin hazırlanması.
• qeydiyyat üçün müraciət.

Bu mərhələlər haqqında “Azərbaycanda MMC yaradılması necə aparılır” adlı məqalədə ətrafı yazılıb. Həmin məqalədə qeyd edilən məqamlar eynilə xarici investisiyalı məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin yaradılmasına da aiddir.

Xarici şirkətlərin qeydiyyatı üçün tələb olunan sənədlər

Xarici investisiyalı kommersiya hüquqi şəxslər dövlət qeydiyyatı üçün qanunla səlahiyyət verilmiş quruma standart formalı ərizə ilə müraciət etməlidir.

Ərizədə aşağıdakı məlumatlar qeyd olunur:

• təsisçi fiziki şəxs (şəxslər) haqqında məlumatlar – adı, soyadı, atasının adı, yaşadığı yer, şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin nömrəsi və verilmə tarixi;
• səlahiyyətli şəxs tərəfindən imzalanmış ərizələr üçün – fiziki şəxsin yuxarıda qeyd edilən məlumatlardan başqa vəkalətnamə məlumatları;
• təsisçi hüquqi şəxs (şəxslər) haqqında məlumat – onun adı, olduğu yer və qeydiyyat nömrəsi;
• xarici investisiyalı MMC-lərin qeydiyyatı üçün istifadə olunan standart ərizə formasında müəyyən edilmiş digər məlumatlar.

Ərizə notariat qaydada təsdiq olunur. Hazırda dövlət qeydiyyatı və vergi uçotu eyni vaxta Azərbaycan Respublikasının İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidmətinin müvafiq qurumları tərəfindən aparılır.

Ərizəyə əlavə edilən sənədlər

• təsis sənədləri –bunlar xarici investisiyalı məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin yaradılması zamanı formalaşan sənədlərdir;
• təsisçilər haqqında sənədlər-bunlar təsisçi (təsisçilər) haqqında məlumatları özündə əks etdirir;
• digər sənədlər.

Təsis sənədləri

Bu sənədlər xarici investisiyalı məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin yaradılması zamanı hazırlanır. Buraya Hüquqi şəxs statusu almaq istəyən xarici investisiyalı MMC-lərin qeydiyyatı üçün təsisçilər (qanuni təmsilçi) tərəfindən təsdiq edilmiş 2 nüsxə nizamnamə, ümumi yığıncağın MMC yaradılması, habelə MMC-in təsis edilməsi, nizamnamənin təsdiqi və idarəetmə orqanlarının formalaşdırılması haqqında qərarları aiddir.

Təsis sənədləri Mülki Məcəllənin tələblərinə uyğun hazırlanmalı, nizamnamədə təsisçilərin zəruri hesab etdiyi məsələlər öz əksini tapmalı, bütün təsisçilər yaxud onların səlahiyyətli nümayəndələri tərəfindən imzalanmalıdır.

Təsisçilər haqqında sənədlər

Xarici şirkətlərin qeydiyyatı zamanı təsisçilər haqqında tələb olunan sənədlər haqqında məlumat bazasının formalaşması üçün zəruridir. Məqsəd prosesin şəffaf, normativ-hüquqi aktlara uyğun aparılması, habelə vergi nəzarətin təşkilidir. Buraya aiddir:

• təsisçi-fiziki şəxslər barədə məlumat, təsisçi əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayan fiziki şəxslərin şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin (pasport) surətləri;
• təsisçi hüquqi şəxslər haqqında məlumat, onun dövlət qeydiyyatı haqqında şəhadətnaməsinin (dövlət reyestrindən çıxarışın) və nizamnaməsinin notariat qaydasında təsdiq olunmuş surəti, təsisçi xarici hüquqi şəxsin qanunvericiliyə uyğun leqallaşdırılmış ticarət reyestrindən çıxarış, qeydiyyat şəhadətnaməsi və s.

Digər sənədlər

• xarici investisiyalı MMC-lərin qeydiyyatı üçün dövlət rüsumunun ödənilməsi haqqında sənəd;
• qanuni təmsilçinin şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin surəti;
• səlahiyyətli nümayəndəyə verilmiş və lazımi qaydada leqallaşdırılmış etibarnamə;
• nizamnamə kapitalının ödənilməsini təsdiq edən sənəd (qanunvericiliyin tələbləri nəzərə alınmaqla formada və müddətlərdə).

Yenidən təşkil formasında xarici investisiyalı məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin yaradılması zamanı ərizəyə bu sənədlər də əlavə edilir:

• xarici şirkətin yenidən təşkil haqqında qərar;
• təhvil aktı və ya bölünmə balansı;
• mətbuatda müvafiq elanın dərc olunması barədə məlumat.

Xarici investisiyalı MMC-lərin qeydiyyatı qaydası

Xarici investisiyalı məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin yaradılması, habelə qeydiyyatı prosesi digər kommersiya hüquqi şəxslərlə, demək olar ki, eynidir –  dövlət qeydiyyatını vergi uçotu ilə eyni zamanda “Bir pəncərə” qaydasında Dövlət Vergi Xidməti aparır. Sənədlərin qəbulu “ASAN xidmət” mərkəzlərində də aparıla bilər. Bu qurum xarici şirkətlərin qeydiyyatı ilə bağlı yalnız sənəd qəbulunu həyata keçirir. Sənədlərin yoxlanılması, hazırlanması və qeydiyyatını Dövlət Vergi Xidmətinin müvafiq şöbələri həyata keçirir.