Azərbaycanda dövlət miqrasiya qurumları və özəl miqrasiya şirkətləri: mövcud vəziyyət və perspektivləri

Ümumi

Miqrasiya məsələləri bu gün dünyada qlobal miqyasda əhəmiyyət kəsb edən sosial, iqtisadi və hüquqi problemlərdən biridir. Azərbaycanda da miqrasiya siyasətinin təşkili, idarə olunması və miqrantların hüquqlarının qorunması həm dövlət, həm də özəl sektorun diqqət mərkəzindədir. Bu məqalədə Azərbaycanda fəaliyyət göstərən dövlət miqrasiya qurumları və özəl miqrasiya şirkətləri, onların funksiyaları, hüquqi əsasları və miqrasiya xidmətlərinin tərkibi haqqında təhlil aparılır.

Dövlət miqrasiya qurumları 

Azərbaycanda miqrasiya siyasətinin həyata keçirilməsində əsas məsuliyyət Dövlət Miqrasiya Xidməti (DMX) -nin üzərinə düşür. 2007-ci ildə yaradılan bu qurum ölkə daxilində və xaricində miqrasiya proseslərinin hüquqi və institusional tənzimlənməsinə cavabdehdir. Dövlət Miqrasiya Xidmətinin əsas funksiyaları aşağıdakılardır:

• əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin qeydiyyatı;
• miqrasiya sənədlərinin hazırlanması;
• iş icazəsinin verilməsi və uzadılması;
• qaçqın statusunun verilməsi və beynəlxalq müdafiənin təmin edilməsi;
• qanunsuz miqrasiyanın qarşısının alınması;
• miqrasiya ilə bağlı maarifləndirmə tədbirlərinin təşkili.

DMX eyni zamanda elektron hökumət portalı ilə inteqrasiya olunmuş elektron xidmətlər təqdim edir ki, bu da miqrantlara şəffaf və sürətli xidmət almaq imkanı yaradır.

Özəl miqrasiya şirkətləri

Son illərdə Azərbaycanda miqrasiya xidmətləri sahəsində fəaliyyət göstərən özəl şirkətlərin sayı artmaqdadır. Bu şirkətlər, həm fərdi şəxslərə, həm də müəssisələrə geniş spektrdə xidmətlər təqdim edir. Onların əsas məqsədi miqrasiya prosesini sadələşdirmək, hüquqi və inzibati prosedurların düzgün və effektiv həyata keçirilməsinə yardımçı olmaqdır. Bu şirkətlərin təqdim etdiyi xidmətlər aşağıdakılardır:

1. Əmək miqrasiyası üzrə xidmətlər

• xaricdə iş imkanlarının araşdırılması və təqdim olunması (xüsusilə Almaniya, Polşa, Türkiyə, BƏƏ və Kanada);
• əmək müqavilələrinin hazırlanması və təsdiqi;
• iş icazələrinin alınması və uzadılması;
• işə qəbul üçün müsahibələrin təşkili və tərcümə dəstəyi;
• iqlim və mədəni adaptasiya üzrə ilkin məsləhətlər.

İş icazəsi almaq sizin üçün çətin görünürsə, biz varıq! Miqrasiya sənədlərinin tamlığını və düzgünlüyünü Accounting.Az MMC təmin edir.

2. Təhsil və tələbə vizası məsləhət xidmətləri

• xaricdə təhsil proqramlarının seçilməsi (bakalavr, magistratura, dil kursları və s.);
• universitet müraciətlərinin hazırlanması və göndərilməsi;
• tələbə vizası sənədlərinin yığılması və vizaya müraciət prosesi;
• təqaüd və maliyyə dəstəyi imkanları haqqında məsləhətlər;
• hostellər və yaşayış məkanları ilə ilkin əlaqə qurulması.

3. Miqrasiya şirkətlərinin sənədləşmə xidmətləri

• turist, biznes, tələbə və iş vizalarının alınmasına dəstək;
• viza ərizələrinin doldurulması və randevu sistemlərinə qeydiyyat;
• tələb olunan sənədlərin düzgün hazırlanması və tərcüməsi;
• konsulluq görüşlərinə hazırlıq və müşayiət xidməti (bəzi hallarda);
• çox girişli viza (multi-entry) üçün sənədləşmə məsləhətləri.

4. Hüquqi və miqrasiya məsləhətləri

• daimi yaşayış icazəsinin (residence permit) alınması;
• miqrasiya qanunvericiliyi ilə bağlı hüquqi məsləhət;
• miqrasiya statusunun dəyişdirilməsi ilə bağlı prosedurlar;
• ailə birləşməsi və sponsorluq əsasında miqrasiya prosesi;
• deportasiya riski və sığınacaq prosedurlarında hüquqi dəstək.

5. Miqrasiya şirkətlərinin sığorta və yol xidmətləri

• xaricdə yaşamaq üçün sığorta paketlərinin hazırlanması;
• tibbi sığorta, səfər sığortası və kənar risklərə qarşı müdafiə;
• uçuş biletlərinin bronlaşdırılması;
• hava limanında qarşılanma və ilkin məskunlaşma xidmətləri.

6. Tərcümə və notariat xidmətləri

• Rəsmi sənədlərin (şəhadətnamə, diplom, əmək kitabçası və s.) tərcüməsi;
• Apostil və leqallaşdırma xidmətləri;
• Notarial təsdiq və konsulluq tərcümələri.

Miqrasiya şirkətləri bu xidmətlərin bir çoxunu paketlər şəklində təqdim edir: “Təhsil paketi”, “Əmək miqrasiyası paketi”, “Viza paketi” və s. İstehlakçılar bu paketlər əsasında daha uyğun və sərfəli xidmətlərdən yararlana bilirlər.

Əmək miqrasiyası ilə bağlı sənədləşmə, iş icazəsi almaq sizin üçün çətin görünürsə, biz varıq! Sənədlərinizin tamlığını və düzgünlüyünü Accounting.Az MMC-nin miqrasiya xidmətləri ilə təmin edin!

İş icazələrinin alınması və uzadılması

İş icazələrinin alınması və uzadılması prosesi həm miqrantlar, həm də onları işə götürən müəssisələr üçün hüquqi və inzibati baxımdan əhəmiyyətli və zəruri bir mərhələdir. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən özəl miqrasiya şirkətləri bu sahədə peşəkar vasitəçi rolunu oynayaraq, müştərilərə həm ilkin iş icazəsinin alınmasında, həm də onun müddətinin uzadılmasında kompleks xidmətlər təqdim edirlər.

İş icazəsi, əcnəbi və ya vətəndaşlığı olmayan şəxsin Azərbaycan Respublikasında qanuni şəkildə əmək fəaliyyəti ilə məşğul olmasına imkan verən rəsmi sənəddir. Bu sənəd Azərbaycan Respublikasının Dövlət Miqrasiya Xidməti (DMX) tərəfindən verilir və adətən 1 ilədək müddətə rəsmiləşdirilir.

Özəl miqrasiya şirkətləri tərəfindən əmək miqrasiyası üzrə göstərilən əsas xidmətlər aşağıdakılardır:

• əmək bazarının ilkin təhlili və ehtiyacın müəyyənləşdirilməsi: müvafiq sahədə boş vakansiyalar və əcnəbi işçi qüvvəsinə tələbat dəyərləndirilir;
• tələb olunan sənədlərin hazırlanması: pasport surəti, tərcümələr, təhsil və iş stajını təsdiq edən sənədlər, işəgötürənin dəvət məktubu və digər hüquqi sənədlər toplanır və tərtib olunur;
• əmək müqaviləsinin hazırlanması və uyğunlaşdırılması: əcnəbi işçi və işəgötürən arasında qanunvericiliyə uyğun əmək müqaviləsi formalaşdırılır;
• DMX portalında elektron müraciətin hazırlanması: miqrantın və ya işəgötürənin adından dövlət miqrasiya xidmətinin elektron sistemi üzərindən ərizə və əlavələrin təqdim edilməsi;
• görüşlərin təşkili və sənədlərin fiziki təqdimatı: zəruri hallarda DMX ilə əlaqələndirmə, sənədlərin təqdim olunması və görüşlərdə müşayiət xidməti;
• miqrasiya rüsumlarının və dövlət ödənişlərinin ödənilməsi üzrə yardım: müştəriyə qanunvericiliklə müəyyən olunmuş ödənişlər barədə məlumat verilir və ödəniş prosesi izlənilir;
• miqrasiya şirkətləri tərəfindən nəticələrin izlənməsi və müştəriyə çatdırılması: iş icazəsinin verilməsi və ya rədd səbəblərinin izahı, nəticə sənədinin təhvil verilməsi.

İş icazəsinin müddətinin uzadılması

İş icazəsinin müddəti bitməmişdən əvvəl onun uzadılması üçün müraciət edilməsi zəruridir. Burada da özəl miqrasiya şirkətləri aşağıdakı xidmətləri təqdim edir:

• Mövcud iş icazəsinin hüquqi statusunun təhlili;
• Uzadılma üçün yeni sənədlərin toplanması və uyğunlaşdırılması;
• İşəgötürənin fəaliyyətindəki dəyişikliklərin hüquqi uyğunluğunun yoxlanması;
• Uzadılma ərizəsinin təqdim olunması və prosesin izlənməsi;
• Uzadılmış iş icazəsinin alınması və hüquqi məsləhətlərin verilməsi.

Bu xidmətlər, xüsusilə xarici şirkətlər və yeni gəlmiş işçilər üçün olduqca əhəmiyyətlidir. Belə ki, hüquqi prosedurlarda buraxılan hər hansı səhv miqrantın deportasiyası və ya cərimə ilə nəticələnə bilər. Peşəkar miqrasiya şirkətləri bu riskləri minimuma endirməklə müştərinin hüquqlarının qorunmasına zəmanət verirlər.

Hüquqi çərçivə və nəzarət

Azərbaycan Respublikasının Miqrasiya Məcəlləsi, Əmək Məcəlləsi, vətəndaşların hüquqları haqqında beynəlxalq konvensiyalar bu sahədə əsas hüquqi baza rolunu oynayır. Özəl miqrasiya şirkətləri bu qanunvericilik aktlarına uyğun fəaliyyət göstərməlidirlər. Eyni zamanda, Dövlət Miqrasiya Xidməti və Daxili İşlər Nazirliyi bu sahədə monitorinq və nəzarət funksiyalarını həyata keçirir. Lakin ictimai nəzarətin və istehlakçı hüquqlarının müdafiəsinin daha da gücləndirilməsi vacibdir.

Problemlər və çağırışlar

Azərbaycanda dövlət və özəl miqrasiya qurumları bir-birini tamamlayan strukturlar olaraq fəaliyyət göstərsə də, sistemin daha səmərəli və şəffaf işləməsi üçün bir sıra islahatlara ehtiyac vardır. Dövlət qurumlarının hüquqi tənzimləmə funksiyası ilə yanaşı, özəl sektorun da etik və peşəkar fəaliyyət göstərməsi, miqrantların hüquqlarının qorunmasına xidmət etməlidir. Gələcəkdə bu sahədə rəqəmsal transformasiya, beynəlxalq əməkdaşlıq və təlim mexanizmlərinin gücləndirilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edəcəkdir, miqrasiya şirkətlərinin daha şəffaf və səmərəli fəaliyyətinə kömək edəcəkdir.