Azərbaycanda əcnəbilərin müvəqqəti qeydiyyatı və yaşayış icazəsi: biznes və mühasibat baxımından tam bələdçi

Ümumi

Əcnəbilərin müvəqqəti qeydiyyatının hüquqi əhəmiyyəti

Azərbaycanda xarici işçi qüvvəsinin və beynəlxalq əməkdaşlığın artması əcnəbilərin müvəqqəti qeydiyyatı və müvəqqəti yaşayış icazəsinin alınması ilə əlaqədar məsələləri aktuallaşdırmışdır. Bununla bağlı müvəqqəti yaşamaq üçün icazəsi olan və iş icazəsi alaraq haqqı ödənilən əmək fəaliyyəti ilə məşğul olmaq istəyən əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər qeydiyyat məsələsini diqqətdə saxlamalıdırlar. Belə ki, Azərbaycan Respublikasına gələn hər bir əcnəbi, respublika ərazisində 15 gündən artıq qalırsa, Dövlət Miqrasiya Xidmətində (DMX) qeydiyyata alınmalıdır.

Qeydiyyat öhdəliyi həm fərdi şəxsə, həm də əcnəbini dəvət edən hüquqi şəxsə (şirkətə) aiddir. Proses Azərbaycan Respuiblikasının Miqrasiya Məcəlləsi və AR Nazirlər Kabinetinin müvafiq qərarları və DMX-nin normativ hüquqi sənədləri ilə tənzimlənir.

Əcnəbilərin qeydiyyatı ölkəyə daxil olan şəxslərin hüquqi statusunun müəyyən olunmasında, habelə təhlükəsizlik baxımından dövlət nəzarətinin təmin edilməsində mühüm rol oynayır. Qanunvericilklə müəyyəmn edilmiş prosedurlar təkcə hüquqi baxımdan deyil, həm də mühasibat və vergi uçotu sahəsində vacib əhəmiyyət daşıyır. İşəgötürənlər, HR mütəxəssisləri və mühasiblər üçün bu proseslərin düzgün idarə olunması cərimələrin və maliyyə risklərinin qarşısını almağa imkan verir.

Qeydiyyat proseduru: mühasib və işəgötürənlər üçün tövsiyyələr

Əgər müəssisəniz xarici vətəndaşı işə qəbul edirsə yaxud onu layihə əsaslı əməkdaşlığa cəlb edirsə, qeydiyyat proseduruna əməl etmək vacibdir. Əcnəbilərin müvəqqəti qeydiyyatı zamanı aşağıdakı addımları atmaq zəruridir:

• 15 gün ərzində qeydiyyat: əcnəbi AR ərazisində 15 gündən artıq qalacaqsa, qeydiyyat üçün müraciət edilməlidir;
• Elektron qeydiyyat: DMX-nin təqdim etdiyi elektron xidmətlər vasitəsi ilə elektron müraciət təqdim olunur. Bu, fiziki şəxsin və ya şirkətin nümayəndəsi tərəfindən həyata keçirilə bilər.
• Tələb olunan sənədlər:
  • əcnəbinin pasportunun surəti;
  • viza və ya giriş möhürünün surəti;
  • yaşayış yerini təsdiqləyən sənəd (kirayə müqaviləsi, mehmanxana sənədi və s.)

Qeydiyyat prosesində uyğun sənədlər  sistemə yüklənir və ərizə göndərilir. Qeydiyyatın təsdiqi elektron poçt vasitəsilə təqdim olunur.

Müvəqqəti yaşayış icazəsinin alınması: işəgötürənlərin vəzifələri

Əgər əcnəbi 90 gündən artıq Azərbaycanda qalmaq niyyətindədirsə, müvəqqəti yaşayış icazəsinin alınması vacibdir. Bu icazə əcnəbilərə:

• Azərbaycanda rəsmi şəkildə yaşamaq;
• işləmək və vergi ödəyici kimi qeydiyyatdan keçmək
• bank hesabı açmaq və daşınmaz əmlak almaq imkanı verir

Kimlər üçün vacibdir?

• Xarici işçilər və mütəxəssislər
• Startap və investisiya məqsədilə gələn əcnəbilər
• Ailə birləşməsi məqsədilə ölkədə qalanlar.

Müraciət üçün tələb olunan sənədlər:

• Rəsmi ərizə
• Pasport
• Tibbi arayış
• Şəxsi şəkil
• Əmək müqaviləsi və ya maliyyə təminatı sənədi
• Dövlət rüsumunun ödənildiyini təsdiq edən qəbz.

Qeydiyyatın ləğvi və müddətin uzadılması

Əcnəbilərin müvəqqəti qeydiyyatının müddəti bitərsə, yaxud o, ölkəni tərk edərsə, həmçinin yaşayış ünvanını dəyişərsə qeydiyyat avtomatik olaraq etibarsız sayılır. Belə haqlarda əcnəbi qeydiyyat müddətinin uzadılması üçün Dövlət Miqrasiya Xidmətinə yenidən müraciət edir.Bunun üçün əsasən aşağıdakı sənədlər təqdim olunur:

• • • ərizə forması;
    • yeni yaşayış ünvanını təsdiqləyən sənəd;
    • əcnəbinin pasportu və mövcud qeydiyyat sənədi.

Mühasibat və vergi uçotunda əcnəbilərin statusunun əhəmiyyəti

Əcnəbilərin müvəqqəti qeydiyyatı və onlar üçün müvəqqəti yaşayış icazəsinin alınması aşağıdakı hallarda maliyyə və hüquqi baxımdan həlledici rol oynayır:

Situasiya	Qeydiyyatsız	Qeydiyyatlı və icazəli
Əmək müqaviləsinin rəsmiləşməsi	Yolverilməzdir	Qanuni əsasla mümkündür
Gəlir vergisinin tutulması	Hüquqi risk var	Vergi Məcəlləsinə uyğun tutulur
DSMF və sosial sığorta	Əhatə olunmur	Əhatə olunur, hesabatlara daxil edilir
Bank və maliyyə əməliyyatları	Məhdudiyyət var	Tam hüquqlu mümkündür

Elektron sistemin üstünlükləri və mühasibatda tətbiqi

Elektron qeydiyyat proseduru kağız dövriyyəsini və əlavə əməliyyat xərclərini azaldır. Mühasiblər üçün bu sistemin əsas üstünlükləri:

• • • Prosesin rəqəmsal arxivləşdirilməsi
    • Əcnəbinin vergi və sosial ödənişlərə cəlb olunmasında statusun rəsmiləşdirilməsi
    • Nəzarət və audit zamanı sənəd təqdimatının asandlaşdırılması

Qanun pozuntularının maliyyə nəticələri

Müvəqqəti qeydiyyatın aparılmaması və ya müddətində edilməməsi halında əcnəbilər və onları yerləşdirən şəxslər inzibati məsuliyyət daşıyırlar. Cərimələrin məbləği Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsinə əsasən müəyyən edilir və hallardan asılı olaraq 300-500 manat arası dəyişə bilər.

Qeydiyyatsız və ya icazəsiz qalmaq həm də əcnəbi üçün ölkədən çıxarılma riski, işəgötürən üçün isə  hüquqi məsuliyyət, maliyyə sanksiyaları və vergi yoxlamalarında problemlər yaradır.

 HR və mühasibat heyəti üçün tövsiyələr

• • • Əcnəbi işçilərlə əmək müqaviləsi bağlamazdan əvvəl qeydiyyat statusunu yoxlayın.
    • Qeydiyyat və icazə sənədlərini rəqəmsal arxivdə saxlayın
    • DMX sistemində qeydiyyat təsdiqlənmədikcə əmək haqqı və vergi öhdəliklərinin icrası risklidir.
    • İşəgötürən müəssisənin nümayəndəsi olaraq qeydiyyat prosesini vaxtında icra etmək hüquqi və maliyyə təhlükəsizliyi baxımından zəruridir.

Beləliklə!

Azərbaycanda əcnəbilərin müvəqqəti qeydiyyatı və onlara müvəqqəti yaşayış icazəsinin alınması sadəcə hüquqi prosedur deyil, həm də mühasibat uçotu, vergi hesabatları və biznes təhlükəsizliyi üçün zəruri addımdır. Müəssisələrin HR və mühasibat heyəti bu proseslərə sistemli yanaşmalı, DMX-nin elektron platformasından və qanunvericilikdən xəbərdar olmalıdır.

✅ Əcnəbi işçilərlə bağlı mühasibat və vergi hesabatlarınızı etibarla aparmaq istəyirsiniz? Accounting.Az MMC sizə qanunvericiliyə uyğun həllər təqdim edir – dəqiq uçot, düzgün sənədləşmə, risksiz əmək münasibətləri!

✅ İşəgötürən olaraq əcnəbilərlə əmək müqaviləsi bağlayırsınızsa, hüquqi və maliyyə öhdəliklərinizi tam anlayın. Accounting.Az MMC bu sahədə sizə məsləhət, sənəd hazırlığı və rüblük hesabat dəstəyi göstərir.

✅ Əcnəbilərin vergi statusunu düzgün təyin etmək və gəlir vergisi uçotunu aparmaq vacibdir. Accounting.Az MMC sizə bu sahədə tam müşavirə və praktiki dəstək verir.

✅Əlavə olaraq, bu çağırışları sosial media postlarında və e-poçt marketinqində də istifadə edə bilərsiniz. İstəsəniz, onların infoqrafik və ya baner versiyalarını da hazırlaya bilərəm.